Historia regulacji i melioracji

Pierwotnie rzeka Warta w swym dolnym biegu miała charakter rzeki warkoczowej – płynęła nie jednym, a kilkoma korytami, które łączyły się ze sobą i rozdzielały, tworząc skomplikowaną sieć. Powierzchnię całej doliny rzecznej pokrywały więc rozległe mokradła porośnięte lasem łęgowym. Obszar ten znajdował się pod silnym wpływem wód Warty i Odry, które systematycznie zalewały go w czasie wysokich stanów wód.
Do roku 1773 dokonano jedynie niewielkich zmian stanu naturalnego. Ograniczały się one do wykopania pojedynczych kanałów i rowów melioracyjnych, regulujących odpływ wody z zabagnionego terenu na peryferiach obszaru przyujściowego, tam gdzie istniało osadnictwo.
Zasadnicze zmiany hydrograficzne w dolinie Warty nastąpiły w końcu XVIII wieku, za czasów panowania Fryderyka Wielkiego, podczas prac regulacyjnych związanych z przygotowaniem drogi wodnej Wisła - Odra. Działania te podjęto w celu przyspieszenia spływu wód oraz zabezpieczenia części doliny przed zalewaniem. Projekt regulacji rzeki wykonał w 1765 r. I. J. Petri. Prace zaczęto na wielką skalę w 1767 r. W ramach tych prac:

• obwałowano Wartę od północy;
• zmeliorowano całą dolinę;
• na ujściowym odcinku wykopano kilka kanałów, którymi miała płynąć Warta. Największe z nich to Kanał Fryderyka (od „Prądów” do wysokości wsi Dąbroszyn) i Kanał Fryderyka Wilhelma (od mostu w Kostrzynie nad Odrą do ujścia rzeki), którym skierowano wody Warty na północ od dawnego Kostrzyna. Kanał ten pełni do dziś funkcję ujściowego odcinka rzeki;
• zatarasowano stare ujście rzeki znajdujące się w okolicach dzisiejszego Chyrzyna;
• między Słońskiem a Kostrzynem w l. 1828-1832 usypano lewobrzeżny wał Warty;
• w roku 1842 doprowadzono wał lewobrzeżny do Słońska i połączono go z wałem rzeki Postomi;
• na początku XX w. wybudowano szereg pompowni odwadniających powstałe wokół zbiornika zalewowego poldery.

W wyniku przeprowadzonych działań położone w dolinie obszary zostały odcięte od silnego wpływu wód Warty i Odry, co pozwoliło przekształcić je w tereny rolnicze - przeważnie pastwiska i łąki. Na lewym brzegu Warty utworzono między Kostrzynem a Słońskiem zbiornik zalewowy o powierzchni ok. 51 km². Ponieważ prowadzone prace melioracyjne w najmniejszym stopniu dotknęły rejon zbiornika, zachował on system hydrograficzny najbardziej zbliżony do naturalnego, co podnosi jego wartość przyrodniczą.
Inwestycje te zakończyły zasadniczy etap prac melioracyjnych na przyujściowym obszarze Warty.
W latach 70-tych XX w. na obszarze Polderu Północnego prowadzono dodatkowe melioracje. W wyniku poczynionych wówczas prac utworzono bogatą sieć rowów podstawowych, w wielu miejscach wybudowano zastawki. Ciekawostką tego systemu jest też skrzyżowanie kanałów melioracyjnych, czy tworzenie obok siebie kanałów o różnych poziomach wody. Te interesujące rozwiązania techniczne można zobaczyć tuż obok pompowni wody przy przeprawie promowej w Okszy.